Uyuz Nedir?
Uyuz hastalığı (Skabiyez), akarların neden olduğu ve bütün dünyada görülen bulaşıcı bir parazitik deri hastalığıdır. Mikroskobik akarlar cilde girer ve yumurta bırakarak yoğun kaşıntı ve döküntüye yol açan bir reaksiyona neden olurlar. Bulaş olduktan 3-6 hafta sonra da skabiyez belirtileri ortaya çıkar.
Uyuzun Belirtileri Nelerdir?
Uyuz, kişinin genel sağlık durumu için tehdit oluşturmasa da hayat kalitesini oldukça düşürür.
1. Uyuzun en belirgin özelliği şiddetli gece kaşıntısı olup, kaşıntı kişinin yatağa girip ısınması ile artış gösterir. Kaşıntı bu durumda kişiyi uykudan uyandırabilecek kadar şiddetli olurken gündüzleri ise daha hafif bir kaşıntı görülmektedir.
2. Kaşıntı şikayeti tipik olarak bulaştan ortalama 4 hafta (3 ile 6 hafta) sonra görülür.
3.Hastalarda kaşıntı tipik olarak parmak araları, el bileklerinin iç yüzü, koltuk altları, meme başları, kollar ve bacaklar, ayak bilekleri ve göbek çevresinde belirgindir. Bebekler ve küçük çocuklarda avuç içlerinin tutulumu, ayak tabanları, ayak bilekleri ve bazen kafa derisi de dahil olmak üzere daha yaygın bir döküntü görülebilir. Özellikle yetişkin erkeklerin genital bölgesinde kırmızı deriden kabarık sert lezyonlar gözlenebilir.
4. Başarılı bir tedavi sonrasında bile kaşıntı şikayeti 2 ila 6 hafta kadar daha devam edebilir.
Uyuz Nasıl Bulaşır?
1. Uyuzun bulaşması genellikle aile üyeleri veya cinsel partnerler arasında doğrudan ve uzun süreli (en az 30 dk) cilt temasıyla gerçekleşir. Kısa süreli cilt temasıyla (örn. el sıkmak) bulaş olmaz.
2. Uyuzlu bir kişi tarafından kullanılan giysiler bir başkası tarafından giyildiğinde. Yatak örtüleri ile bulaşma nadir olmakla birlikte bu da ihtimal dahilindedir.
3. Kıyafetlerden bulaşma nadir olmakla birlikte özellikle kafelerde kullandığımız şallar risk oluşturabilir.
Uyuz Teşhisi Nasıl Konur?
Uyuz düşünülen hastalarda olası tanı çoğunlukla öykü ve muayeneye göre konulur. Uyuz çok bulaşıcı olup yaş, cins ve sosyoekonomik düzey gözetmeksizin herkesi enfekte edebileceğinden erken tanı ve kontrol önlemlerinin erken alınmasının önemi çok büyüktür.
Uyuzdan Korunma Yöntemleri
1. Hastalığın önlenmesi ve kontrolü için uyuz tanısı konulmuş kişi ile aynı evi paylaşan herkesin (kaşıntı şikayeti olsun olmasın) aynı zamanda tedaviye alınması gereklidir (Aile tedavisi önemlidir). Aynı anda tedavi uygulanmazsa hastalık kişiden kişiye bulaşmaya devam edecektir. Bulaş ile şikayetlerin gelişimi arasındaki süre zarfında henüz kaşıntı gelişmeden bile bulaştırıcı olabilirsiniz.
2. Ev içinde kullanılan kişisel eşyalar ayrılmalı; giysiler, çarşaflar ve havlular en az 70-80 derecede yıkanmalı ve özellikle çamaşırların dikiş yerleri ütülenmelidir.
3. Yatak takımları sürekli değiştirilmelidir.
4. Yıkanamayacak eşyaların (mont-kaban gibi) ağzı bağlı bir poşet içerisinde 5-7 gün bekletilmesi gerekir.
